Helpen rituelen ons bij het afscheid nemen?
Al eeuwenlang kennen we bepaalde rituelen rondom het afscheid. Zo zette men vroeger de klok stil zodra iemand overleed als teken dat iemand uit de tijd was gegaan. De gordijnen gingen dicht in het huis van de overledene en woonde de familie ook in hetzelfde dorp, dan deed men 1 van de twee gordijnen dicht. Maar dan wel aan de kant die wees in de richting van de woning van de overledene. Nog 1 keer langs de woning van de overledene rijden om het huis te groeten… Een schepje zand op de kist gooien zodra deze in het graf gedaald was, was vroeger een ritueel dat er vanuit de katholieke traditie echt bij hoorde, want één van de christenplichten die men kende, was het begraven van zijn naaste.
Sommige oude rituelen kennen we nog wel. Soms nog hetzelfde en soms aangepast. Zo draag ik nog geregeld een hoge hoed als ik voor de rouwstoet loop. Maar lint om en aan de hoed dat vroeger gedragen werd, heb ik nog nooit gedragen. (Hoe langer het lint vroeger was, des te belangrijker de persoon was.)
Maar een nieuwe tijd brengt ook nieuwe rituelen:
Het aansteken van herinneringskaarsen door nabestaanden (partner, kinderen of kleinkinderen) is iets wat we vaak gebruiken bij een afscheid. Licht dat staat voor leven en liefde warmte, geeft ons troost. Rituelen troosten en helpen ons bij het afscheid nemen. Rozenblaadjes in een graf werpen waardoor de kist van de overledene bedekt wordt met een “Deken” van liefde. De aanblik daarop geeft troost en maakt het beeld zachter dan een kale kist in een diep gat in de grond.
Afgelopen week hadden we het linten ritueel bij een jonge vader en opa. Zijn gezin was hem alles. En het afscheid was daar onverwachts en veel te vroeg. De man en zijn vrouw hadden twee zoons en lieve schoondochters waar hij dol op was, maar nog doller was hij op zijn 4 kleinkinderen. Om deze liefdevolle band te symboliseren en om een ritueel te vinden dat kon helpen bij het rouwproces van loslaten, hadden ze voor het linten ritueel gekozen. De avond voor de uitvaart was er een thuis condoleance. De rij met mensen kwam zijn huis binnen om zijn gezin sterkte te wensen en hem voor de laatste keer te groeten. Niet in een kist, maar op zijn eigen bed met in zijn handen 4 gekleurde linten. 1 voor elk kleinkind (ze hadden zelf hun lint uitgekozen). Ook toen we later op de avond hem wel in de kist legden, hield hij nog steeds de 4 linten vast en bij het sluiten van de kist hingen de linten van binnen naar buiten langs de kist. Aan het einde van de dienst heb ik toen met de kleinkinderen de liefdes linten door geknipt. 4 gekleurde levenslijnen, want ook al stopte zijn leven, hij had het leven doorgegeven aan zijn kinderen en kleinkinderen. Het doorknippen staat voor het echt moeten loslaten. Maar ook al waren de linten doorgeknipt, hield hij ze nog steeds vast en zal hij ze nooit loslaten, want echte liefde sterft nooit.
Ieder kleinkind kreeg zijn eigen troost lint als blijvende herinnering. Later toen we in kleine kring nog samen waren, zag ik de jongste twee met hun linten stoer om hun hoofden geknoopt rondrennen. En ik moest even lachen en weet zeker dat hun opa dit ook mooi had gevonden…
Rituelen helpen ons bij afscheid nemen!
